Işık ışınlarının parlak bir yüzeye çarparak geri dönmesi olayına "yansıma" denir. Aslında ışık,ses, radyo, vs. gibi bütün dalga çeşitleri yansıyabilir. Ancak,bunların yansımasında rol oynayan unsurlar,yani çarpıp geri döndükleri yüzeyler farklıdır.
Işınlar saydam ortamlarda bir doğrultu üzerinde yol alır. Fakat önlerine saydam olmayan,parlak bir yüzey çıktığı zaman yollarına devam edemez, parlak yüzeye çarparak geri dönerler. Dolayısıyla, ışığı geçirmeyen, yansıtan yüzeyli cisimler "parlak cisim" diye tanımlanırlar. Burada özellikle belirtmemiz gereken bir husus,her cismin ışığı aynı değerde yansıtmadığıdır. Başka türlü söylemek gerekirse, parlak cisimlerin ışık ışınlarını yansıtma değeri değişir. Farklılığı ,çeşitli parlak cisimlerin ışık ışınlarını yansıtma değerini belirtmek amacıyla "yansıtma katsayısı" kullanılır.
Daha yukarda, ses dalgalarının düz bir yüzeyde yansımayla "yankı" meydana getirdiklerini burada özellikle belirtelim. Radyo dalgaları da atmosferdeki iyonosfer tabakasına çarpıp yansıyarak tekrar yeryüzüne döner. Dünyanın ta öbür ucunda yapılan radyo yayınlarını dinleyebilmemiz de ancak bu yansıma sayesinde mümkün olmaktadır.
Bunu böylece belirttikten sonra,biz gene ışık ışınlarının yansıması olayına dönelim. Kendiliklerinden ışık vermeyen cisimler,ancak yansıttıkları ışınlar sayesinde görülebilirler. Fakat buradaki yansıma aynada yansıma olayından farklıdır. Cam ve su gibi saydam yüzeyler,ışık ışınlarını düzenli bir şekilde yansıtırlar. Dolayısıyla,bunların yüzeyinin arkasında ışık kaynağının bir görüntüsünü görmek mümkün olur. Ancak, cisimlerin çoğunun yüzeyleri pürüzlüdür. Işığı dağıtır ve saptırırlar. Bir de üzerlerine düşen ışığın bir kısmını emen, geri kalanını yansıtan cisimler vardır. Sözgelimi, kırmızı bir halı üzerine düşen ışığın sadece kırmızı ışınını yansıtır. Geri kalanları yutar.
Bu açıklamadan kolayca anlaşılacağı gibi, bir yüzey ne kadar parlak ve pürüzsüz olursa, üzerine düşen ışığı o kadar çok yansıtır. Yani yansıtma katsayısı büyüktür. Yansıma olayıyla ilgili iki önemli kanun vardır. Bu kanunlardan biri "gelen ışık ışını ile,yansıyan ışık ışınının aynı düzlemde bulunduğu" nu belirleyen kanundur. Gelen ışık ışını, parlak yüzey üzerine düşen ışık ışınıdır. Aynı ışın parlak yüzeye çarpıp geri dönmesiyle, "yansıyan ışık ışını" adını alır.
Yansımayla ilgili ikinci kanun şu şekilde açıklanabilir: "Gelme açısı,yansıma açısına eşittir."
Buradaki "gelme açısı" ve "yansıma açısı" deyimleri için bir açıklama yapmayı gerekli buluyoruz. Bir ışının doğrultusu, üzerine düştüğü yüzeyle yaptığı açıyla değil, o yüzeye dik olarak çizilmiş ve "normal" adı verilen bir çizgiyle yaptığı açıyla ölçülür. Bu durumda,yukardaki kanun şöylece açıklanır: "Gelen ışınla normal arasındaki geliş açısı,yansıyan ışınla normal arasındaki yansıma açısına eşittir. " |
|
|
|